De collagetechniek die ik hanteer in mijn schilderen heeft verschillende voordelen. Ten eerste levert een afbeelding van een landschap die ik midden op een leeg vel papier plak een aanknopingspunt en tevens uitgangspunt voor een te schilderen landschap. De foto van een bestaand landschap geeft een richting aan, prikkelt mijn fantasie en geeft tevens een kader om de relatie tussen hemel en aarde, boven en beneden vorm te geven. Een berglandschap levert een ander schilderij op dan een foto van een meer, een moeras of een weg. Ook de wolkenpartijen spelen daarin een rol en de weerspiegeling van de hemel in het water van een meer of rivier. In feite leveren de bestaande foto’s van een landschap het motief voor het schilderij. Hoe deze foto dan uiteindelijk deel gaat uitmaken van een groter (en gefantaseerd) geheel is mede afhankelijk van het moment en de keren dat het werk wordt opgepakt en aangepast, net zo lang tot ik tevreden ben. Ik ben tevreden als er verschillende lagen door het werk heen schemeren, als het niet helemaal is dicht gekalkt waardoor er geen enkele vorm van diepte meer aanwezig is. Dat betekent dus op tijd stoppen met schilderen. 

Een ander voordeel is dat ik met behulp van een foto niet naar de natuur hoef te schilderen door bijvoorbeeld midden in het landschap te gaan staan en daar te werken. Ik kan gewoon thuis blijven en me daar naar harte lust uitleven. Onafhankelijk van weer en wind. Daarbij is het mij ook niet te doen om afbeeldingen zo getrouw mogelijk weer te geven of in een schilderij voort te zetten zoals de foto zelf een weergave is van een stukje werkelijkheid. Mijn inzet is om de verf die uit pigmenten bestaat, een bindmiddel en water, voor een deel zijn eigen werk te laten doen zodat er minder strakke overgangen ontstaan tussen de geschilderde delen. Het inwerken van de verschillende kleuren op elkaar is voor een deel toeval door de waterigheid van de verf. In de loop der jaren heb ik genoeg ervaring opgedaan om te weten welke kleuren bepaalde reacties op elkaar uitoefenen. Ook afhankelijk van het soort bindmiddel en het soort pigment zijn er diverse varianten van beïnvloeding met typische effecten. Sommige pigmenten trekken zich als het ware helemaal terug waardoor er strakke afscheidingen ontstaan tussen de partijen. Andere weer vertonen een vorm van imperialisme door andere kleuren binnen te dringen en te overheersen. In mijn werk laat ik veel gebeuren en wil ik niet alles in de hand houden. 

Mijn schilderen zelf is een accenturen en benaderen van het landschap vanuit de kleur en de structuur van de verf zelf. Sommige pigmenten drogen op zonder dat zij helemaal zijn opgelost in het bindmiddel, andere weer laten na droging een typische kleur achter afhankelijk van het soort papier dat ik gebruik. De mogelijkheden zijn bijna onbeperkt. De foto als uitgangspunt is dan ook de eerste stap in het proces dat zich daarna spelenderwijs ontwikkelt. In feite is schilderen het bedekken van een foto of delen van een foto met lagen verf, of met andere woorden, lagen verf aanbrengen op de “werkelijkheid”, deze zo behandelen met kleur dat er een nieuw geheel ontstaat dat nieuwe betekenissen kan oproepen en waarin de toeschouwer op zijn eigen wijze kan gaan staan. In de serie Kranenburg Bruck in het kwadraat (2011), heb ik eerst een serie van 16 schilderijen gemaakt van een moerasgebied in de buurt van Kranenburg op basis van foto’s. Deze foto’s heb ik uitgewerkt in een landschap. Van deze schilderijen heb ik nieuwe foto’s gemaakt en die heb ik weer als uitgangspunt genomen voor een nieuwe serie van landschappen. De oorspronkelijke foto is nog heel vaag zichtbaar in deze serie. Een soort Droste-meisje-effect (nl. de afbeelding van een meisje op een blikje met chocolaatjes met in de hand weer een blikje en zo verder) Zichtbaar en ervaarbaar wordt zo dat elke laag nieuwe lagen mogelijk maakt en elke betekenis nieuwe betekenissen oproept, zoals het teken dat op zijn gezicht een scheur openbaart waardoor nieuwe betekenissen opdoemen (R. Barthes).

Met deze collagetechniek en de bewerking van de foto in het landschap met verf wordt nog iets anders zichtbaar. Het landschap vormt voor mij een metafoor voor het leven, de levensweg en de houding ten aanzien van je levenstijd en levensweg. Ik ken het landschap dus een metaforische dimensie toe en deze pak ik weer op in mijn schilderijen. Zij vormt uitgangspunt en doel van mijn schilderen. Vandaar de nadruk op de gelaagdheid in mijn werk: doorheen de lagen komen de diepere lagen aan het licht, wat weer een metafoor is voor de religieuze of sacrale dimensie van het landschap. In de lichtval, de stilte, in sneeuw, in de nacht, in bepaalde stemmingen in het landschap komt dit volgens mij aan het licht, of beter gezegd – ik duid hen religieus en sacraal. Daarom heeft het landschap voor mij een diepere, een extra waarde. Het landschap wordt zo deel van mijn gelovige overtuiging dat het goddelijke op de een of andere wijze ook in het landschap aan het licht kan treden. Door mijn schilderen probeer ik dat accent te verlenen. Of dat altijd lukt is natuurlijk de vraag, maar het is wel vaak de inzet van mijn werk. 

Leven is je stempel drukken op, leven is je sporen nalaten in, leven is proberen ervan te maken wat ervan te maken is. Het zit er allemaal in “principio” al in, je moet het alleen eruit laten komen. Zo werkt volgens mij inspiratie. Je handen verbeelden in hun bewegingen datgene wat je op papier wilt zetten met verf maar het is geen kwestie van sturen en bepalen. Het is eerder een kwestie van laten gebeuren. Door ervaringen gelouterd weten de handen en armen wat ze doen, aan welke kwasten ze de voorkeur geven en welke bewegingen passen. Het lichaam schildert, het hoofd begeleidt slechts, het hoofd reflecteert en keurt kritisch, maar de handen doen het en het sturende is niet de ratio maar een vorm van intuïtie of inspiratie. De foto die als uitgangspunt dient werkt in die zin vaak inspirerend omdat ze de fantasie prikkelt, opwekt en aanvuurt. Dat werkt zo dat een ouder werk na jaren opeens verwondering kan opwekken vanuit de dynamiek ervan. Dan weet je dat het klopt, dat het resultaat er mag zijn. Dat is voldoende. 

John Hacking 

4 november 2011